Hiposaliwacja – czym jest ślina, każdy z nas wie. To wodnisty, niekiedy lekko spieniony płyn, który produkują nasze gruczoły ślinowe. Większość z nas jest na tyle przyzwyczajona do jego obecności, że nie jest świadoma ogromnej roli, jaką ślina pełni w naszej jamie ustnej.
Jakie właściwości posiada ślina?
Gruczoły ślinowe wytwarzają ślinę, która jest mieszaniną różnych składników. Około 65% objętości śliny wytwarzana jest przez śliniankę podżuchwową, 30% przez przyuszną a 5% – przez podjęzykową. Małe gruczoły ślinowe, które rozmieszczone są głównie na wargach, policzkach, podniebieniu i języku, mają nieznaczny udział w produkowaniu ogólnej objętości tej cieczy.
Ślina każdego człowieka jest podobna i może zostać scharakteryzowana w następujący sposób:
- przejrzysta, ew. lekko mętna,
- bezbarwna,
- pH 6,8 – 7,2,
- gęsta 1,002 – 1,12 g/ml,
- osmolalności zazwyczaj niższej niż osocza.
W ciągu doby, organizm człowieka wytwarza od 750 do 1000 ml śliny; w warunkach podstawowych wydzielamy ją w „trybie ciągłym” ok. 0,3 – 0,5 ml/min, natomiast podczas snu – nawet pięćdziesiąt krotnie mniej. Ilość produkowanej śliny może zmniejszyć się pod wpływem stresu, a zwiększyć – wskutek odczuwania zapachu, smaku, czy podczas żucia.
Jakie składniki znajdują się w ślinie?
W ślinie znajduje się wiele składników. Wśród tych, które wpływają na zdrowie uzębienia i całej jamy ustnej, należy wymienić:
wodę – nawilża jamę ustną i tworzy w niej ochronny biofilm, zapobiegający powstawaniu urazów,
wapń i fosfor – to pierwiastki, które biorą czynny udział w procesach remineralizacji szkliwa,
układy buforujące oparte na węglowodanach – pomagają utrzymać odpowiedni poziom pH w jamie ustnej,
immunoglobuliny – chronią przed zakażeniami.
Jakie funkcje pełni ślina?
Ślina to niedoceniany przez nas płyn, który bierze udział praktycznie w każdym procesie, który zachodzi w jamie ustnej:
- nawilża błony śluzowe,
- pomaga formować i przełykać pokarm,
- usuwa resztki pokarmów,
- rozpoczyna procesy trawienne,
- rozpuszcza składniki pokarmowe,
- „spłukuje” bakterie pokarmowe,
- umożliwia odczuwanie smaku,
- działa antybakteryjnie,
- przyspiesza gojenie się ran,
- umożliwia poprawne mówienie,
- stanowi barierę ochronną przed zakażeniami dla organizmu,
- neutralizuje kwaśny odczyn płytki nazębnej, dzięki czemu pomaga chronić zęby przed próchnicą.
Zaburzenia związane z wydzielaniem śliny:
- hiposaliwacja – zmniejszone wydzielanie się śliny,
- kserostomia – patologiczna suchość jam ustnej, spowodowana uszkodzeniem ślinianek,
- ślinotok – wydzielanie zbyt dużych ilości śliny, np. wskutek zatrucia metalami ciężkimi czy choroby nowotworowej przełyku,
- kamień nazębny – zmniejsza kwasowość śliny,
- wydalanie razem ze śliną zażywanych leków, które może przyczyniać się do różnych chorób jamy ustnej,
- zespół Sjogrena – autoimmunologiczne uszkodzenie m. in. komórek ślinianek, które objawia się suchością jamy ustnej.
Czy potrzebuję sztucznej śliny?
Znaczną ulgę niektórym osobom z zaburzoną pracą ślinianek, przynosi stosowanie tzw. sztucznej śliny – chemicznego płynu, podobnego pod względem chemicznym do ludzkiej śliny. Doskonale nawilża on śluzówkę, wspomaga procesy remineralizacji, chroni przed próchnicą i pomaga w trawieniu. Lekarz może zadecydować o konieczności ich stosowania, jeżeli borykasz się z problemem patologicznej suchości w ustach.
Ślinę wytwarza prawie każdy z nas – dlatego na co dzień nie doceniamy wyjątkowych ról, jakie pełni w naszej jamie ustnej. Warto jednak zadbać o to, by pomóc śliniankom tworzyć jej odpowiednią ilość każdego dnia, wypijając co najmniej 1,5 litra wody każdego dnia oraz reagując na wszelkie patologiczne odchylenia od normy.
