Fluoryzacja

Fluoryzacja zębów (fluoryzacja kontaktowa/egzogenna) jest zabiegiem, który wykorzystuje się w celach profilaktycznych. By ją wykonać, stosuje się związki fluoru, który jest pierwiastkiem chemicznym należącym do grupy fluorowców. Wykazuje się on dużą aktywnością chemiczną. Należy zaznaczyć, że w dużych ilościach działa toksycznie na żywe organizmy. Jednak musimy pamiętać o tym, że w niewielkich ilościach jest niezbędny do ich prawidłowego funkcjonowania. Tak dochodzimy do tego, że jest szczególnie ważny w metabolizmie kości i zębów. Musimy w tym miejscu zaznaczyć, że najwięcej wchłaniamy go poprzez układ pokarmowy. Można go spotkać w wodzie, herbacie, produktach zbożowych, rybach, a także orzechach. Dawniej podawano go także w formie tabletek czy kropli, jednak obecnie odeszło się od tej praktyki.

Przez to, że wykazuje działanie przeciwpróchnicze, pierwiastek ten jest często stosowany w gabinetach stomatologicznych. Można go spotkać także w produktach do higieny jamy ustnej takich jak pasty do zębów czy płyny do płukania jamy ustnej. Musimy podkreślić, że na szkliwo wyrzniętych już zębów działa głównie poprzez bezpośredni kontakt z ich powierzchnią. Z tego właśnie powodu najczęściej stosuje się fluoryzację kontaktową (egzogenną). By ją wykonać przygotowuje się specjalne preparaty fluorowe w postaci żeli, lakierów czy pianek fluoryzacyjnych nakładanych bezpośrednio na powierzchnię oczyszczonego zęba.

Fluoryzacja – jak przebiega?

Zanim stomatolog przejdzie do zabiegu fluoryzacji za pomocą pianki, żelu lub lakieru, na sam początek konieczne jest oczyszczenie zębów. W tym celu wykorzystuje się obrotową szczoteczkę, zaś jeśli na zębach znajduje się także kamień nazębny, to wykonujemy też skaling. W przypadku większych ilości osadu, można też zdecydować się na piaskowanie. Dopiero na tak oczyszczonych zębach możemy dokonać fluoryzacji.

Sam zabieg jest bardzo prosty i kompletnie bezbolesny. Dla wielu osób jest on nawet bardzo przyjemny, ze względu na przyjemny smak preparatów w nim stosowanych. Jest to szczególnie ważne w przypadku dzieci, które na ogół bardzo boją się wizyty u dentysty, a u których fluoryzacja jest bardzo wskazana. Nałożony na zęby preparat tworzy wokół nich powłokę, która regularnie generuje fluor i dostarcza go szkliwu. Taki podstawowy zabieg fluoryzacji wyniesie nas około 60-100 złotych, zaś dostarczanie przez niego fluoru jest dużo skuteczniejsze, niż w przypadku past i płukanek.

Należy wiedzieć, że po wykonaniu fluoryzacji nie wolno jeść przez około 2 godziny. Przez najbliższe 12-24 godziny nie powinniśmy też myć zębów, ponieważ można sobie w ten sposób wypłukać nałożoną warstwę fluoryzującą. Zabieg może zostać wykonany nie tylko u dzieci, jak często myślimy, ale także u dorosłych. Z racji, że fluor w większych ilościach jest szkodliwy, należy zaufać stomatologowi w kwestii doboru odpowiedniego produktu oraz formy jego podania. Wtedy możemy mieć pewność, że wykorzystany środek został użyty zgodnie z naszymi potrzebami i w sposób bezpieczny.

Samą fluoryzację, w celu podwyższenia jej skuteczności, powinno się powtarzać kilka razy w ciągu roku. Jeśli jest to zabieg opierający się na żelu, musimy odwiedzić dentystę nawet 10 razy rocznie. Z kolei fluoryzacja wykorzystująca lakier wymaga od nas ponowienia zabiegu co pół roku. Takiego problemu nie ma w przypadku stosowania preparatów codziennego użytku z fluorem, ponieważ wymagają one od nas zwykłego mycia zębów i płukania jamy ustnej każdego dnia. A jeśli zależy nam na naprawdę solidnych wynikach, bardzo wysoką skuteczność w walce z próchnicą, bo aż 70%, wykazuje jonofereza fluorkowa, polegająca na wprowadzeniu fluoru do szkliwa za pomocą prądu. Z kolei osobom o zaawansowanej próchnicy rekomenduje się tabletki lub krople, które uzupełnią fluor w ich organizmie.

Fluoryzacja – zalety oraz wskazania do jej zastosowania

Jak pisaliśmy wyżej, fluoryzację stosuje się, by zapobiec powstawaniu próchnicy. Z racji, że chorobę tę wywołują bakterie, można zapobiec jej rozprzestrzenianiu poprzez stosowanie środków, które ograniczają ilość bakterii w naszej jamie ustnej. Jednym z nich jest fluor. Warto zaznaczyć, że w procesach metabolicznych mikroorganizmów, cukry dostarczane ze spożywanymi pokarmami przekształcane są w kwasy. Kiedy rośnie ich ilość w jamie ustnej, dochodzi do obniżenia się pH w jamie ustnej. Musimy w tym miejscu wyjaśnić, że niskie pH jest przyczyną rozpuszczania szkliwa, co prowadzi z czasem do utraty jego struktury. Najpierw dochodzi do wystąpienia zmian w porowatości szkliwa, później – do wystąpienia coraz głębszych ubytków.

Szkliwo budują głównie hydroksyapatyty i fluoroapatyty. Drugie z wymienionych związków są bardziej odporne na rozpuszczanie w kwasach. Przez to sprawiają, że zęby stają się bardziej odporne na próchnicę. Jak działa zabieg fluoryzacji? Polega on na tym, że zawarty w stosowanych preparatach fluor przenika powierzchowne warstwy szkliwa i wypiera grupy hydroksylowe z hydroksyapatytów. Przez to szkliwo zostaje zbudowane z bardziej wytrzymałych na działanie kwasów fluoroapatyty. Warto zaznaczyć, że fluor nie tylko powoduje wzmocnienie szkliwa zębów, ale także wykazuje działanie demineralizacyjne. Oznacza to, że wspomaga odtwarzanie niewielkich uszkodzeń szkliwa, które są wynikiem działalności kwasów. Przez to stosuje się go także wtedy, kiedy zauważy się u siebie pierwsze objawy próchnicy, do których należą charakterystyczne białe plamy. Poza chronieniem przed bakteriami, pierwiastek ten wykorzystuje się do leczenia nadwrażliwości szyjek zębowych.

Poza korzystnym wpływem na procesy metaboliczne bakterii, fluor hamuje niektóre enzymy bakteryjne, które są konieczne do tego, by bakterie przeprowadzały funkcje życiowe. Z tego powodu ogranicza ilość bakterii w jamie ustnej, a co za tym idzie – szkodliwych kwasów. Przyczyniają się one do osłabienia szkliwa, powstawania próchnicy i zakwaszenia. A ponieważ dieta dzieci jest szczególnie bogata w kwaśne, słodkie pożywienie, fluoryzacja jest u nich szczególnie wskazana.

Fluoryzacja – zdrowa czy szkodliwa?

Jak wspominaliśmy, stosowanie fluoru może powodować w większych ilościach niepożądane skutki. Wynika to z tego, że pierwiastek ten jest w większych ilościach substancją toksyczną. Z tego powodu należy unikać przyjmowania zbyt dużych ilości fluoru drogą pokarmową, gdyż łatwo się w ten sposób wchłania. Właśnie dlatego pasty z fluorem powinny być stosowane u dzieci, które już potrafią samodzielnie wypluwać produkt. Połykanie tego środka do higieny jamy ustnej może być niebezpieczne.

Dodatkowo nie możemy zapomnieć o tym, że istnieje choroba, fluoroza, która jest spowodowana zbyt dużą dawką fluoru w organizmie. Charakterystycznym dla niej są białe plamy na zębach, które z czasem ciemnieją, powodując kruszenie się zębów. Właśnie dlatego tak istotnym jest dbanie o odpowiedni poziom fluoru podczas, gdy zęby się rozwijają.

Przyjmując zbyt duże ilości tego pierwiastka w jednej dawce, możemy spowodować groxne dla zdrowia i życia powikłania takie jak:

ból brzucha
nudności
nadmierne ślinienie
łzawienie oczu
pocenie
bóle głowy
ogólne osłabienie.

Jeśli zależy nam na tym, by przeciwdziałać objawom takiego zatrucia, możemy szybko sięgnąć po mleko do picia. Zawarty w nim wapń wiąże jony fluoru. Jednak sposób ten nie może zastąpić profesjonalnej pomocy lekarskiej, która jest niezbędna, by skutki po przyjęciu zbyt dużej dawki fluoru nie były dla nas groźne.

Przeprowadzono badania, które udowodniły, że fluor może negatywnie oddziaływać na układ nerwowy i odpornościowy, a także procesy, które zachodzą w żywych komórkach. Jeśli przyjmujemy zbyt dużo tego pierwiastka możemy nabawić się uszkodzenia narządów wewnętrznych. Szczególnie podatne na to są nerki i wątroba, a także tarczyca.

Fluoryzacja zębów w szkole

W części szkół przeprowadzany jest zabieg fluoryzacji. Ma to miejsce na obszarach, gdzie poziom fluorków w wodzie pitnej nie przekracza wartości 1 mg/l. Fluoryzacje stosuje się wtedy u dzieci od 1 do 6 klasy szkoły podstawowej. Stosowanie tego zabiegu bywa nazywane grupową profilaktyką fluorkowametodą szczotkowania zębów preparatami fluorkowymi 6 razy w roku, w odstępach co 6 tygodni.

Jednak fluoryzacja w szkole nie będzie miała prawa mieć miejsca, jeśli rodzice nie wyrażą na nią zgody. Z tego powodu zanim dojdzie do dokonania zabiegu, rodzic dostaje kartkę z informacją o tym, że będzie miała miejsce fluoryzacja. Od decyzji rodzica (podpisania karteczki) będzie zależało, czy dziecko przejdzie fluoryzację.

Fluor obecny w pastach bezpieczny dla dzieci

Jeśli chcemy zachować zdrowe zęby, powinniśmy stosować pasty, które zawierają w składzie fluor. Mogą z nich korzystać nie tylko dorośli, ale także dzieci, które potrafią samodzielnie wypluwać pastę do zębów. Zostało to udowodnione przez Europejską Akademię Stomatologii Dziecięcej i Amerykańską Akademię Stomatologii Dziecięcej. Warto zaufać badaniom przeprowadzonym przez te instytucje.

Pasty dla dzieci od renomowanych, wiarygodnych producentów bardzo często zawierają w sobie takie ilości fluoru, które nie zaszkodzą dzieciom. Bardzo często jest to stężenie 500 ppm. Pozwala ono na wzmocnienie struktury zębów, nawet tych mlecznych, nie powodując przy tym ryzyka zatrucia. Pamiętajmy jednak, że są to pasty dla nieco starszych dzieci – u niemowląt w ogóle nie powinno się stosować fluoru!