Sterowana regeneracja tkanek (GTR)

Sterowana regeneracja tkanek, zwana też GTR (skrót od zachodniej nazwy tego zabiegu – Guided Tissue Regeneration), jest operacją, mającą na celu odtworzenie przyzębia, zniszczonego wskutek stanów zapalnych oraz przewlekłych chorób. Jest to najczęściej zabieg, który przeprowadza się po zakończonym kiretażu, czyli usunięciu objętej chorobą części wewnętrznej kieszonki zębowej. I chociaż sam zabieg wydaje się być stosunkowo nowoczesnym wymysłem, w rzeczywistości pierwsze zabiegi GTR przeprowadzano już w ortopedii w roku 1958. Stomatologiczna regeneracja tkanek miała jednak miejsce znacznie później, a mianowicie – w roku 1982.

Nie oznaczało to jednak, że zabieg od razu zyskał sobie poparcie środowiska stomatologicznego. Powodem było ryzyko deformacji, spowodowanych przerostem odbudowanej tkanki. I chociaż zabieg sprawdził się u laboratoryjnych szczurów, wykorzystanie go u ludzi budziło kontrowersje. Wraz z rozwojem medycyny, GTR stało się jednak skuteczną metodą na naprawę jamy ustnej pacjenta, u którego ciężko byłoby zastosować bardziej tradycyjne metody leczenia. W dalszym ciągu jest to jednak rozwiązaniem raczej ostatecznym, po które dentysta nie sięga od razu. W tym artykule, dowiecie się więcej o tej finalnej formie leczenia skutków chorób przyzębia.

Początki problemów

Problemy z kieszonkami zębowymi zaczynają się wtedy, gdy nie przykładamy się do prawidłowej higieny jamy ustnej. Nieusuwana prawidłowo płytka nazębna zaczyna twardnieć, w wyniku czego przekształca się ona w ciemny osad, zwany kamieniem nazębnym. Głównym problemem jest tu to, że takiego kamienia nie usuniemy w domu – tu konieczna jest już wizyta u dentysty, na szczęście sam zabieg pozbywania się tego problemu jest rutynowy i bezbolesny.

Wielu z nas boi się jednak chodzić do dentysty, lub zwyczajnie ignoruje ten problem. Konsekwencją jest przedostanie się kamienia do linii dziąseł, co powoduje podrażnienie tkanek. Zauważymy wówczas u siebie zaczerwienienie w miejscach, gdzie ząb styka się z dziąsłami. Podczas szczotkowania możemy z kolei wypluwać małe ilości krwi wraz z pastą. Stan ten jest pierwszym stadium zapalenia dziąseł, które z czasem prowadzi do ich opuchnięcia, a wreszcie do obumierania samych tkanek.

Skutki tego są po prostu tragiczne – linia dziąseł zaczyna się cofać, zaś taka recesja sprawia, że odsłonięte zostają szyjki zębów, wokół których tworzą się właśnie kieszonki zębowe, będące idealnym środowiskiem dla bakterii. W takiej sytuacji należy działać szybko – w przeciwnym razie, zęby zaczną się chwiać i wypadną, zaś kość dziąsłowa może ulec zniszczeniu, co utrudnia późniejsze formy leczenia, z implantacją włącznie.

Kiedy problem staje się zbyt poważny, aby pomogło nam zwykłe usunięcie kamienia, dentysta decyduje się na kiretaż zęba, podczas którego kieszonki zostają spłycone, dzięki czemu płytka nazębna nie będzie już w stanie się w niej osadzać.

Dlaczego zabieg ten jest tak ważny?

Wskutek usunięcia tkanek za pomocą kiretażu, na ranę zaczyna wrastać nabłonek, który pokrywa ją. To niedobrze, ponieważ uszkodzone wcześniej elementy przyzębia, takie jak kość zębodołu lub ozębna, nie mają czasu na prawidłową regenerację. Aby zapobiec takim sytuacjom, dentysta odwarstwia płat błony śluzowej umieszczony przy dziąśle, usuwając przy tym położone głębiej złogi oraz tkankę ziarninową. Sama procedura nie różni się praktycznie niczym od kiretażu otwartego.

Miejsce po utraconych tkankach pokrywa się błoną resorbowalną, zaś płat dziąsła umieszcza się na jego miejscu, przymocowując go szwami do momentu zagojenia. Pod wyżej wymienioną błoną zacznie formować się skrzeplina, zaś sam proces gojenia się nie zostanie zakłócony przez wrastający nabłonek, powstrzymywany przez błonę. Sama błona resorbowalna rozpuszcza się po kilku miesiącach. Jeśli nasz dentysta wykorzystał jednak błonę nieresorbowalną, po kilku miesiącach konieczny będzie zabieg jej usunięcia.

Najczęściej wykorzystywanym materiałem resorbowalnym jest polimer syntetyczny. Jest on w stanie zmniejszyć powiększenie się kieszonki dziąsłowej nawet o 0,9 mm. Generalne warunki, które powinna spełniać błona odbudowująca tkanki, to:

Biokompatybilność
Brak komórek odrzucanych przez ludzki organizm
Zdolność do regeneracji tkanek
Wytwarzanie wolnej przestrzeni
Posiada strukturę, która jest łatwa do obróbki i wszczepienia

Zabieg sterowanej regeneracji tkanek jest też wykorzystywany do zapewnienia podparcia implantom, umieszczanym w zębodole zaraz po ekstrakcji zęba. Pozwala on też na uzupełnienie braku w kościach po usunięciu korzenia zęba lub uzębienia źle wyrzynającego się. Za pomocą tej procedury jesteśmy też w stanie leczyć zniekształcenia w strukturze kości, otaczającej wszczepione implanty.

Przeciwwskazania

Palenie papierosów
Niewłaściwa higiena jamy ustnej
Zbyt dużo uszkodzeń w tkance lub kości
Problematyczna furkacja
Zbyt mało tkanek miękkich, pozwalających na zagojenie się rany pozabiegowej

Potencjalne komplikacje po zabiegu

Nieudana terapia, w wyniku której dochodzi do deformacji odbudowywanej strefy
Infekcja pozabiegowa
Starcie nałożonej membrany poprzez, na przykład, zbyt mocne szczotkowanie
Nieprzyjęcie się nowej tkanki przez przyzębie
Nadwrażliwość zębiny
Potencjalna konieczność długotrwałych wizyt kontrolnych i powtórnych zabiegów

Alternatywne rozwiązania

Oprócz wszczepiania błony, możliwe jest też wykorzystanie materiałów, które zastępują kości po ich implantacji. Sama procedura przypomina tę wyżej wymienioną, lecz po wykonanym kiretażu korzeni, w ubytku umieszcza się materiał kościozastępczy, który zostaje następnie przykryty płatem śluzówkowo-okostnowym. Całość zostaje zaszyta i opatrzona.

Jeśli nasze dziąsło przeszło przez poważniejszy zabieg periodontologiczny, dentysta wykorzysta specjalizacyjny opatrunek, mający na celu nie tylko przykrycie rany, ale też uchronienie dziąsła przed dodatkowymi podrażnieniami, mogącymi zaburzyć proces gojenia.