Choć fluor posiada udowodniony pozytywny wpływ na organizm człowieka, jego przedawkowanie może przynieść negatywne skutki. Jaka dawka fluoru jest bezpieczna? Czy należy fluoryzować wodę wodociągową i pitną? Jakie zalety i jakie wady płyną z fluoryzacji wody? Jakie dolegliwości może przynieść spożywanie zbyt dużej ilości fluoru?
Czym jest fluor?
Fluor jest pierwiastkiem chemicznym, który obecny jest nie tylko w całej skorupie ziemskiej, ale również w przyrodzie. Występuje on w stanie wolnym w postaci dwuatomowej cząsteczki F2. Pojawia się we wszystkich tkankach organizmu człowieka, a największe stężenie osiąga
w kościach i zębach.
Pierwsze wzmianki o fluorze sięgają 1529 roku, kiedy to pewien niemiecki naukowiec opisał fluoryt jako pierwiastek, który obniża temperaturę topnienia minerałów. Prace nad pozyskaniem wolnego fluoru rozpoczęto jednak dopiero w XIX wieku. Wielu badaczy, których zadaniem było wyodrębnienie fluoru z fluorytu, poniosło śmierć z uwagi na jego wysoką aktywność chemiczną. Fluor ostatecznie otrzymano w 1886 roku, a naukowiec, który tego dokonał, w 1906 roku otrzymał Nagrodę Nobla.
Fluor od lat jest jednym z najczęściej dodawanych składników past do zębów oraz płynów do płukania jamy ustnej. Specjaliści podkreślają ważną rolę fluoru w walce z próchnicą, czyli bakteryjną chorobą zakaźną tkanek twardych zębów, która objawia się demineralizacją i zmiękczaniem szkliwa z powodu działania kwasów. Ważnym zjawiskiem, któremu przewodzi fluor, jest przekształcanie hydroksyapatytu pokrywającego szkliwa z zewnątrz we fluoroapatyt, bardziej odporny na właściwości kwasów.
Zalety fluoryzacji wody
W latach 30. ubiegłego wieku odkryto, że mieszkańcy pewnych obszarów USA, gdzie występuje naturalnie fluorowana woda pitna, rzadziej skarżyli się na dolegliwości jamy ustnej, a ubytki zębowe nie dotyczyły ich tak często. Od tamtego czasu fluor jest dodawany do sieci wodociągowej, a tę praktykę popierały największe na świecie organizacje zdrowia publicznego, np. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO).
Jeśli woda pitna w Twojej okolicy nie jest fluoryzowana (optymalnie – 1 ppm), możesz częściej szczotkować swoje zęby pastą z dodatkiem fluoru oraz pozyskiwać go z pożywienia, aby uzupełnić jego niedobory. Czy fluor ma pozytywny wpływ na organizm człowieka? Jak najbardziej! Należy jednak pamiętać, że wszystko ma swoje granice. Oto kilka z jego największych zalet, które bezpośrednio przyczyniają się do hamowania rozwoju próchnicy:
- fluor bierze udział w procesie remineralizacji, czyli uzupełnia fosfor i wapń, które mają wpływ na twardość zębów
- bierze udział w procesie demineralizacji – rozpuszczania nadmiaru fosforu i wapnia pod powierzchnią zęba
- wspomaga twardnienie szkliwa w zębach dopiero rozwijających się
- wspomaga twardnienie szkliwa w zębach dojrzałych, znajdujących się już w jamie ustnej.
Największy odsetek populacji z dostępem do fluoryzowanej wody pitnej występuje w Stanach Zjednoczonych, Kolumbii czy Australii, a najmniejszy – np. we Francji i w Wenezueli, gdzie w ogóle nie stosuje się fluoryzacji. W niektórych miejscach na świecie ten pierwiastek chemiczny występuje w wodzie naturalnie, a w innych musi być dodawany w kontrolowany sposób przy pomocy ingerencji człowieka.
Wady fluoryzacji wody pitnej
Jak to bywa z większością substancji, również przekraczanie niedozwolonej dawki fluoru może przynieść negatywne skutki. Zatrucie fluorem może doprowadzić do problemów z tarczycą, zaburzeń poznawczych, a nawet do łamliwości kości. Wykazano, że długotrwała terapia dużymi dawkami fluorków może mieć wpływ na zmniejszenie odporności kości na złamania, dlatego też niektórzy specjaliści rekomendują stosowanie fluoru wraz z witaminą D.
Innymi negatywnymi skutkami przedawkowania fluoru i rozwoju fluorozy (zmian w szkliwie) są:
- pojawienie się białych lub ciemniejszych plam na szkliwie
- pojawienie się ubytków zębowych
- zniekształcenia zębów
- zwapnienie więzadeł
- usztywnienie kręgosłupa
- zmniejszona ruchliwość stawów.
Jeśli przekroczymy zalecaną dawkę 4 mg fluoru na kilogram masy ciała, może dojść do zatrucia, którego objawami są:
- wymioty
- bóle brzucha
- biegunki
- zaburzenia czynności serca
- zaburzenia oddychania.
Czy należy zatem fluoryzować wodę? To zależy od stężenia fluoru w wodach pitnych w poszczególnych krajach. Każde państwo prowadzi własną politykę fluoryzacji wody. Jeśli w Twojej okolicy przeprowadza się fluoryzację, a stężenie tego pierwiastka w wodzie jest optymalne, warto zwrócić na to uwagę i ograniczyć przyjmowanie fluoru z produktów spożywczych (pasty do zębów, ryb, żelatyny, ziemniaków, szpinaku, mleka i mąki). Reasumując, w dzisiejszych czasach dodatkowa fluoryzacja wody nie jest konieczna, gdyż w połączeniu ze stężeniem fluoru w organizmie i wielu produktach spożywczych, może doprowadzać do rozwoju fluorozy.
