Za pioniera polskiej ortodoncji uważa się Wincentego Zawidzkiego. Urodził się 13 lipca 1884 roku w Odolanowie. Uczył się w szkołach na terenie zaboru pruskiego, więc biegle władał językiem niemieckim. W 1905 roku zakończył edukację na Uniwersytecie Medycznym w Lipsku, otrzymując dyplom lekarza dentysty. Dlaczego Zawidzki miał tak duży wpływ na kształt dzisiejszej ortodoncji? Dlaczego okrzyknięto go pionierem tej dziedziny w Polsce? Zachęcamy do lektury.
Studia i pierwsze badania
Po ukończeniu studiów, w okresie między 1908 a 1909 rokiem, Wincenty Zawidzki pracował jako asystent na Wydziale Ortodontycznym Polikliniki Dentystycznej w Berlinie pod okiem wybitnego ortodonty Alfreda Korbitza – autora jednego z pierwszych podręczników do ortodoncji. Młody badacz skierował swoje zainteresowanie w kierunku symetrii łuków zębowych. Samodzielnie opracował własny symetroskop i dokładnie opisał jego działanie na łamach czasopisma „Zeitschrift für Zahnartzliche Orthopadie” w publikacji „Messapparat für den Symmetrie-Vergleich des Zahnbogens”. Jego urządzenie pozwalało na ocenę modeli gipsowych w trzech płaszczyznach przestrzennych. Dolna część symetroskopu w każdym rogu miała drążek do wkładania ramki z siatką, dzięki czemu możliwe było opuszczanie
i podnoszenie siatki. Drążki miały długość około 6-7 cm, ramka składała się z krzyża głównego i cienkiego drutu ligaturowego, a powierzchnia siatki wynosiła 17,2 cm2.
Początki nowoczesnej ortodoncji
Październik 1911 roku to początek publikacji cyklu artykułów pt. „Rys ortodoncji nowoczesnej podług systemu Angle’a” na łamach „Kroniki Dentystycznej”. Znajdowały się w nich następujące zagadnienia: leczenie wad klasy I, II i III wg Angle’a, chirurgia w ortodoncji czy leczenie retencyjne. Zawadzki w swoich tekstach przemycał nie tylko teorię, ale również praktykę, jak np. instrukcje zakładania pierścieni i ligatur, opisy pracy z łukiem sprężystym oraz z narzędziami ortodontycznymi czy sposoby lutowania dodatkowych elementów do pierścieni. Pisał także o profilaktyce ortodontycznej, czyli m.in. o właściwej diecie, odpowiedniej higienie i leczeniu zębów mlecznych. Edukował też lekarzy zajmujących się stomatologią ogólną, aby w określonych przypadkach odsyłali swoich pacjentów do ortodontów. Podkreślał również destrukcyjny wpływ złych nawyków na rozwój narządu żucia oraz wartość wcześnie podjętego leczenia ortodontycznego.
Rewolucja w leczeniu wad zgryzu
Zdaniem Zawidzkiego głównym celem leczenia ortodontycznego było przywrócenie prawidłowej funkcji narządu żucia, a nie poprawa walorów estetycznych, stąd też nigdy nie był zwolennikiem ekstrakcji, a w swoich poglądach wyrażał zaufanie do założeń współczesnej ortodoncji Angle’a. Twierdził, że leczenie wad zgryzu powinno następować po pełnej analizie oraz rozmowie z pacjentem lub jego rodzicami. Bardzo ważne było dla niego również staranne prowadzenie dokumentacji medycznej. Przed podjęciem jakiegokolwiek leczenia zalecał wykonanie zdjęć zewnątrzustnych, pobranie wycisków szczęk, a w niektórych przypadkach – także pobranie wycisków twarzy, aby ocenić wpływ leczenia na tkanki miękkie. Zawidzki posiadał olbrzymi, jak na tamte czasy, zbiór modeli gipsowych obrazujących nieprawidłowości zębowe.
Był aktywnym członkiem towarzystw ortodontycznych. W 1912 roku w Warszawie zorganizował kurs dotyczący leczenia aparatami stałymi metodą Angle’a. Ceniono go jako uczynnego kolegę, który chętnie dzielił się swoją wiedzą. W 1954 roku przyznano mu tytuł Członka Honorowego Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego. Wincenty Zawidzki wywarł spory wpływ na współczesną ortodoncję. Pracował m.in. jako lektor w Szkole Lekarsko-Dentystycznej Hilarego Wilgi w Moskwie, a po rewolucji październikowej wyjechał do Warszawy, gdzie prowadził praktykę ortodontyczną. Po II wojnie światowej przeniósł się do Bytomia, a w 1977 roku do Gdyni, gdzie zmarł rok później.
Zródła:
1. Dominik K.: Jubileusz Wincentego Zawidzkiego. Czas. Stomatol., 1955, 8, 6, 254‑256.
2. https://www.magazyn-stomatologiczny.pl/a2758/Wincenty-Zawidzki—–pionier-polskiej-ortodoncji.html/m101
3. https://pl.wikipedia.org/wiki/Klasyfikacja_Angle%27a
